JavaScript, web geliştirme dünyasında en yaygın kullanılan programlama dillerinden biridir. Web sayfalarını interaktif hale getirmek, kullanıcı deneyimini arttırmak, ön uç ve arka uç programlama yapmak için sıkça tercih edilen bu dilin temel yapı taşlarından biri de değişkenlerdir. Bu makalede, değişkenlerin ne demek olduğunu, değişken tanımlamayı, nasıl kullanıldığını ve bazı yaygın kullanım durumlarını ele alacağız.
Değişken Nedir?
Değişkenler, veri saklamak için kullanılan isimlendirilmiş depolama alanlarıdır. Bu depolama alanları, metin, sayı, dizi vb. gibi çeşitli veri türlerini içerebilir ve depoladıkları değerlere erişmek için kullanılırlar. JavaScript’te değişkenler dinamik tipleme özelliğine sahiptir, yani bir değişkenin türü otomatik olarak belirlenir ve değişken herhangi bir zamanda farklı bir türe dönüştürülebilir.
Değişkenler Nasıl Tanımlanır?
JavaScriptte bir değişken tanımlamak için “var“, “let” veya “const” anahtar kelimelerinden biri kullanılabilir. Bir değişkene ilk değer atama işlemine Variable Initialization (Değişken Başlatma) denmektedir.
var: var anahtar kelimesi JavaScriptte ilk defa kullanılan ve eski bir değişken tanımlama yöntemidir. Bu anahtar kelime ile tanımlanan değişkenler Global Scope veya Function Scope olarak tanımlanabilmektedir. Global Scope bir değişkenin global olarak tanımlanabilmesini yani her yerden erişilebilmesini ifade eder. Function Scope ise değişkenin bir fonksiyon içerisinde tanımlanmasını ve yalnızca o fonksiyon içerisinde erişilmesini ifade eder.
// ornek isimli string türünde bir değişken tanımlayalım.
var ornek = "abc";
//yine ornek isimli int türünde bir değişken tanımlayalım.
var ornek = 82;
let: let anahtar kelimesi yine var da olduğu gibi değişken tanımlama yöntemidir. Farklı olarak let anahtar kelimesi Block Scope olarak tanımlama yapmaya izin verir. Bunun dışında var ile tanımlanan bir değişken tekrar tanımlanabilirken let ile tanımlanan bir değişkenin yalnızca değeri güncellenebilir.
// ornek isimli string tründe bir değişken tanımlayalım.
let ornek = "abc";
// yine ornek isminde int türünde bir değişken tanımlayalım
let ornek = 82;
/* Sistem burada hata verecektir
==> SyntaxError: Can't create duplicate variable: 'ornek'
hatanın sebebi let ile tanımlanan bir değişken tekrar
tanımlanamaz. Bunun yerine aşağıdaki gibi güncellemek gerekmektedir.
*/
ornek = 82;
const: const anahtar kelimesi yine var ve let de olduğu gibi değişken tanımlama yöntemidir. Yine let anahtar kelimesi gibi Block Scope olarak tanımlama yapmaya izin verir. Ancak let ve vardan farkı const (kelime anlamı olarak sabit) anahtar kelimesi ile tanımlanan bir değişken ne tekrar tanımlanmaya nede değerinin güncellenmesine müsade etmemektedir.
// ornek isimli string tründe bir değişken tanımlayalım.
const ornek = "abc";
// ornek isimli değişkeni tekrar tanımlamaya çalışalım
const ornek = 82;
/* Sistem burada hata verecektir
==> SyntaxError: Can't create duplicate variable: 'ornek'
hatanın sebebi const ile tanımlanan bir değişken tekrar
tanımlanamaz. Bunun yerine aşağıdaki gibi güncellemeyi deneyelim.
*/
ornek = 82;
/* Sistem burada hata verecektir
==> TypeError: Attempted to assign to readonly property.
hatanın sebebi const ile tanımlanan bir değişkenin değeri güncellenemez.
*/
Bu anahtar kelime ile tanımlanan değişkenlerin yalnızca değişken özellikleri değiştirilebilir. Örneğin const ile tanımlanan bir dizinin içerisindeki bir değeri değiştirmeniz mümkündür.
// ornek isimli dizi türünde bir değişken tanımlayalım
const ornek = ["a","b","c"];
// tanımladığımız dizi içerisinde bulunan bir indisli değeri değiştirelim
ornek[1] = "s";
console.log(ornek);
// Çıktı olarak bize ["a","s","c"] verecektir
JavaScriptte Değişkenlerin Kullanımı
Tanımladığınız değişkenleri tanımlama tipine göre global, fonksiyon içinde veya blok içinde bir yerde kullanabilirsiniz.
// İki adet int türünde değişken tanımlayalım
var a = 1;
var b = 5;
/* Oluşturduğumuz iki değişkenin toplamından bir
başka değişken oluşuturalım*/
var toplam = a+b;
console.log(toplam);
// Çıktı olarak bize (5+1) yani 6 sayısını verecektir.
Değişkenleri İsimlendirme Kuralları
JavaScript’te değişken isimleri belirli kurallara uymalıdır:
- Değişken isimleri harfle, alt çizgiyle (_) veya dolar işaretiyle $ başlamalıdır.
- Değişken isimleri rakamla başlayamaz.
- Değişken isimleri yalnızca harfler, rakamlar, alt çizgiler veya dolar işaretleri içerebilir.
- JavaScript case sensitivedir yani büyük ve küçük harf ayrımı yapmaktadır.
Sonuç
Bu yazımızda JavaScriptte değişkenlerin ne olduğunu, nasıl tanımlandığını ve nasıl kullanıldığını öğrenmiş olduk. Değişkenler JavaScpritin yapı taşlarındandır ve her JavaScript yazılımı içerisinde kullanılmaktadır. Bu temel kavramları anladıktan sonra, JavaScript ile daha karmaşık uygulamalar geliştirmeye başlayabilirsiniz. JavaScript kategorimizde diğer yazılarımıza ulaşabilirsiniz.
